Ngọc trai nuôi là gì?

Ngọc trai nuôi hay ngọc trai nhân tạo là loại ngọc trai được tạo ra bằng cách kích thích sự phản ứng tiết xà cừ thông qua hành động cấy một hạt nhân đã chế tác theo hình dạng mong muốn vào bộ phận sinh dục của con trai với các dụng cụ đặc biệt theo hình dích dắc để con trai không thể đào thải ra. Viên ngọc sẽ có hình dạng của nhân được cấy vào, trừ một số trường hợp ngoại lệ do có sự dịch chuyển bên trong “túi ngọc” trong quá trình nuôi. Quá trình tạo ngọc của trai nuôi tương tự như trai tự nhiên, con trai sẽ tiết ra xà cừ bọc lấy “vật thể lạ” tạo ra ngọc trai. Nếu ngọc trai tự nhiên chủ yếu là xà cừ (nhân nhỏ) thì ngọc trai nuôi chủ yếu là nhân chỉ có một lớp xà cừ bao quanh nhân được cấy vào. Vì thế, ngọc trai nhân tạo có hình dạng tròn đều và có giá trị thương mại cao.

Cận cảnh viên ngọc trai sáng bóng trong con trai.

Các loại ngọc trai nuôi

Ngọc trai nuôi chủ yếu gồm hai loại là ngọc trai nước ngọt và ngọc trai nước mặn. Trai nước mặn cho ngọc đẹp và có giá trị kinh tế hơn nhiều lần ngọc trai nước ngọt.

Quy trình nuôi cấy ngọc trai

Trước khi tiến hành cấy nhân phải chuẩn bị trai mẹ bằng cách nuôi trai trong các lồng bằng tre hoặc bằng lưới. Trai mẹ phải khỏe mạnh hội tụ đủ các yếu tố kích thước, độ tuổi và tình trạng của tuyến sinh dục (tuyến sinh dục không thành thục).

Các bước trong quá trình nuôi cấy ngọc trai

Bước 1: Chuẩn bị trai mẹ (có 2 cách)

Cách thứ nhất: Ức chế tuyến sinh dục, thường được tiến hành vào đầu mùa sinh sản (mùa xuân). Vào thời điểm này, nhiệt độ bắt đầu tăng tạo điều kiện thuận lợi cho trai sinh sản, tuy nhiên nhiệt độ ở vùng nước sâu vẫn còn tương đối lạnh. Nuôi trai ở tầng nước sâu để ức chế sự phát triển tuyến sinh dục của trai.

Trai mẹ được tuyển chọn kỹ càng trước khi cấy ngọc.

Cách thứ hai: Kích thích tuyến sinh dục của trai phát triển mạnh, trong thời gian ngắn để trai phát triển tuyến sinh dục và sinh sản. Sau khi sinh sản mới tiến hành cấy nhân. Tuy nhiên, cách này không hiệu quả do trai mới sinh còn yếu, dễ bị chết.

Bước 2: Chọn lọc trai mẹ

Chọn trai mẹ có kích thước phù hợp, đặt bụng trai ngửa lên và duy trì nhiệt độ nước trong bể khoảng 28 - 30⁰C. Sau 1 giờ trai sẽ mở miệng, sử dụng kẹp mở miệng trai để kiểm tra tuyến sinh dục. Trai đạt yêu cầu sẽ chèn miệng vỏ và được đưa về phòng thí nghiệm để cấy nhân.

Bước 3: Cắt màng áo

Trai dùng để cấy ngọc có hai loại đó là trai kỹ thuật và trai nguyên liệu. Trai kỹ thuật dùng để cấy nhân có tuổi đời từ 1 – 2 tuổi, trai càng to càng tốt, tuy nhiên độ tuổi không vượt quá 5 - 6 tuổi. Việc lựa chọn trai kỹ thuật rất quan trọng, vì chúng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng ngọc sau này.

Trai nguyên liệu được sử dụng để lấy màng áo, trai phải khỏe mạnh và không có dị tật. Các chuyên gia sẻ sử dụng dao mổ để cắt màng áo từ trai nguyên liệu, công việc này đòi hỏi thao tác nhanh và chính xác, dụng cụ sạch sẽ.

Sau khi màng áo được cắt phải được cấy ngay.

Bước 4: Cấy màng áo

Trai được đặt ngửa bụng trên giá cấy, dùng móc móc lấy phần giữa chân, kéo về sau cho chân giãn rộng ra. Cắt lấy một lỗ nhỏ ở giữa gốc chân sao cho vết cắt tương ứng với kích thước nhân cấy hoặc nhỏ hơn một chút. Sử dụng kim thọc qua lỗ đã cắt đó thông đến vị trí đặt nhân, tạo thành một đường ống. Sau đó đưa màng áo vào cuối đường ống.

Bước 5: Cấy nhân

Nhân thường được sử dụng là vỏ trai nước ngọt hoặc thủy tinh được mài nhẵn bóng có đường kính từ 2 – 9 mm. Đặt nhân cấy vào đầu lõng của kim đưa nhân vào tiếp xúc với màng áo vừa mới cấy. Một trai kỹ thuật có thể cấy tối đa 5 nhân.

Các nghệ nhân đang thực hiện công việc cấy nhân vào trai mẹ.

Bước 6: Nuôi thành ngọc

Nuôi vỗ: Trai sau khi cấy bị tổn thương nên cần được nôi vỗ để trai được phục hồi sức khỏe. Nơi nuôi cấy phải yên tĩnh và môi trường nước ít giao động. Thời gian nuôi vỗ khoảng 1 tuần, trai sẽ khỏe lại và biểu bì mặt ngoài màng áo sẽ phát triển bao lấy nhân cấy.

Nuôi thành ngọc: Trai sau khi đã phục hồi được chuyển đến bãi chính để nuôi thành ngọc. Thời gian nuôi từ 1 – 4 năm tùy theo kích thước ngọc yêu cầu.

Tìm hiểu thêm:

• Quy trình nuôi trai thành ngọc
• Tiêu chuẩn đánh giá ngọc trai
• Cách sử dụng và bảo quản trang sức ngọc trai
• Làm đẹp từ bột ngọc trai
• Những món trang sức ngọc trai đắt nhất thế giới

Bước 7: Chăm sóc và quản lý

Công việc chăm sóc trai chủ yếu là vệ sinh trai khỏi rong rêu và giữ cho lồng trai sạch sẽ tránh được những bất lợi cho trai. Lồng nuôi trai thường bị vi sinh vật sống bám làm ảnh hưởng tới sự sinh trưởng phát triển của trai.

Việc chăm sóc ngọc trai phải diễn ra thường xuyên.

Bước 8: Nuôi gây màu

Loại ngọc trai có màu trắng hồng được ưu chuộng mà loại ngọc này chỉ có thể tạo thành ở những vùng biển nhất định. Những vùng biển ấy được sử dụng để nuôi gây màu. Vì vậy, trước khi thu hoạch, trai được chuyển tới các vùng biển này để nuôi màu. Sau một vài tháng, trai sẽ được thu hoạch ngọc.

Bước 9: Thu hoạch

Ngọc trai được thu hoạch vào mùa có nhiệt độ thấp thì chất lượng ngọc tốt hơn, mùa thu hoạch ngọc trai thường rơi vào tháng 8 – 10 hàng năm. Trai được tách vỏ, lấy ngọc, làm sạch ngọc và sau đó chúng được phân loại kỹ càng. Những viên ngọc trai không đạt tiêu chuẩn như hình dáng không tròn đều và bề mặt có nhiều vết bẩn hoặc màu sắc không đạt yêu cầu sẽ được xử lý tiếp. Những viên ngọc bị bẩn có thể được làm sạch bằng dung dịch H₂O₂ nồng độ 2% trong khoảng 10 – 15 phút, sau đó chúng được rửa lại bằng xà phòng. Hoặc các vết bẩn có thể được xử lý bằng sóng siêu âm.

Ngọc trai được rửa sạch bằng nước sau khi lấy ra khỏi cơ thể trai mẹ.

Ngọc trai được phân loại theo màu sắc, kích thước.

Ngọc có hình dáng không tròn có thể được mài và đánh bóng. Những viên màu sắc không đẹp có thể được nhuộm màu.

Ngọc trai nuôi phổ biến ở đâu?

Phần lớn ngọc trai nuôi nước ngọt ngày nay được nuôi cấy tại Trung Quốc. Các loại ngọc trai nước mặn được nuôi chủ yếu ở vùng biển Nam Thái Bình Dương, đảo Tahiti thuộc Pháp, Nhật Bản, Philippines và một số nơi trên thế giới.

Tại Việt Nam ngọc trai được nuôi phổ biến ở đảo Cô Tô – Quảng Ninh, Nha Trang – Khánh Hòa và đảo ngọc Phú Quốc.

Những món đồ được chế tác từ ngọc trai rất nhiều. Nhưng phổ biến thì phải kể đến các loại phụ kiện trang sức làm đẹp. Ví dụ như dây chuyền bạc gắn ngọc trai hay các loại lắc tay, lắc chân... Vẻ đẹp tinh khôi của chúng rất hấp dẫn phái nữ.

Dây chuyền ngọc trai hút mắt.

Những viên ngọc trai nuôi lấp lánh, sáng bóng phải trải qua một quá trình dài trước khi trở thành món trang sức được ưu chuộng. Qua bài viết này, Trang sức Dracula hy vọng giải đáp phần nào những thắc mắc về ngọc trai nuôi và quá trình để tạo ra một viên ngọc quý giá.